ABBREVIATORES litteras notatas [minuta] et redactionem breviatam redigebant.

ABUSIO seu catacresis: pes montis, manus Dei

ACCLAMATIO: Dominus vobiscum - Et cum spiritu tuo; litanicum Kyrie eleison - Christe eleison; Amen,: «Non otiose dicis tu Amen, iam in spiritu confitens quod accipies Corpus Christi. Cum ergo tu petieris, dicit tibi sacerdos Corpus Christi et tu dicis Amen, hoc est Verum. Quod confitetur lingua teneat affectus» (Ambr., De Sacram. (=99: alpha=1, mu=40, epsilon=8, nu=50).
Aug., Serm. 254, 256, 362: Alleluia. Deo gratias, Laus tibi, Christe. Sanctus. Hosanna in excelsis.

ACOLUTHIA seu ordo, ritus, spectat summam rubricarum divini cultus (administratio sacramentorum, horae canonicae, praeparatio donorum ad missam celebrandam, infirmorum morientium preces, exequiae). Clarissima est vulgata acoluthia Hymni Akàthistos a)kolouqi/a tou= a)kaqi/stou u(/mnou ei)j th\n (Uperagi/an Qeoto/kon.

ACTA CONCILIORUM

ACTIO seu hypocrisis est quarta pars rhetoricae, qua agit de pronuntiatu, mimica et actibus.

ADIUNCTIO: loqui et flere me una videbis

ACUMEN

ADNOMINATIO sive Paronomasia: onus honor est sapientibus

ADHORTATIO APOSTOLICA Plerumque induit indolem universalem, sed eius argumentum, ratione quadam, minus censetur argumento Litterarum encyclicarum. Memoranda quidem papae Pauli VI Adhortatio Gaudete in Domino, data die IX mensis Mai anno MCMLXXV, «Ad Episcopos, Sacerdotes et Christifideles totius catholici orbis: de christiano gaudio» (AAS LXVII [1975], pp. 298-322); recolenda pariter eiusdem Pauli VI Evangelium nuntiandi, data die VIII mensis Decembris anno MCMLXXV, «Ad Episcopos, Sacerdotes et Christiitdeles Ecclesiae: de Evangelizatione in mundo huius temporis» (AAS LXVIII [1976], pp. 5-76).
Adhortationes apostolicae, sicut iam diximus, crebriores factae sunt aetate nostra, praesertim quia ad eas confluxerunt tractationes multarum Synodorum, eaque de causa accrevit etiam eorum momentum in Ecclesiae Magisterio.

AENIGMATA - Collectio maxima apud Synphosium, Variae collectiones aenigmatum.
Ex.c. Sponte mea veniens varias ostendo figuras. | Fingo metus vanos nullo discrimine veri. | Sed me nemo videt, nisi qui sua lumina claudit. [Somnium].

ALLEGORIA est sermo alius ac dicitur

ALLITTERATIO est iteratio vocum similium in verbis diversis, consonantia, parallelismus: Verbo quo iussit, ratione qua disposuit, virtute qua potuit. Minus est et oculis quibus occupatur, et manibus quibus contaminatur, et sensibus quibus invenitur.

ALLUSIO est ludus mentalis quo evocamum aliquod quin nominemus.

ALTERCATIO De altercatione Ecclesiae et Synagogae (CPL 577) e quello del monaco gallo Evagrio, Altercatio Simonis et Theophili (CPL 482). Altercationes (CPL 360). Ps.-Ambr., Altercatio de anima, Altercatio Heracliani laici cum Germinio episcopo Sirmiensi.

AMBIGUITAS

AMPLIFICATIO seu auxesis est processus ad ponendum in lucem id quod dicitur. Augustinus: ''Si ergo invenires aliquem, qui evangelio nondum credit, quid faceres dicenti tibi: non credo? Ego vero evangelio non crederem, nisi me catholicae ecclesiae commoveret auctoritas'' (AUG., Contra ep. Man. fund. 5).

ANACOLUTHOS - a)nako/louqoj - est figura abruptae syntaxis: deus meus, mirabilia opera eius.

ANAFORA Iteratio verbi unius vel plurimorum vrborum in initio sententiarum sequentium. Latine repetitio, variatio, Tu, qui suscepisti ... Qui, primo veniens ... Tu, qui vivis ... Qui sedes ... gradatio Tu, qui venisti in hunc mundum ... Tu, qui a Patre venisti ... Tu, qui conceptus es de Spiritu Sancto ... Tu, qui es incarnatus in sinu Mariae Virginis.
hriste, qui..., climax..

ANAMNESI - a)na/mnhsij -

ANOMALIA

ANTANAKLASIS est fugura unius verbi quod mutat sensum: cor suas habet rationes, quas ratio agnoscit.

ANTIPHRASIS est figura qua dicitur aliud ac sentimus: pauper sum procul dubio, sed...

ANTITHESIS: contrapositio conceptuum
- Et haec est summa delicti nolentium, recognoscere, quem ignorare non possunt.

ANTHOLOGIA valet florilegium seu collectio carminum vel operum plurimorum auctorum, ordine alphabetico digesta, vel iuxta rem (Anthologia Latina, Anthologia Palatina, Planudea) vel chronologice.

ANTHOLOGION vocatur syntheticus liber liturgicus Byzantinorum.

ANTILEGOMENON opponitur voci homologoumenon et est fere perantiqua denominatio librorum sacrorum non ab omnibus susceptorum, qui s.XVI deuterocanonici et protocanonici appellati sunt.

ANTITHESIS seu CONTENTIO seu CONTRAPOSITUM
- Qui nostram non horruisti mortalem naturam, veni ad eripiendum nos a mortis imperio; O lumen indeficiens, ad caliginem nostram discutiendam oriens; humilia montes superbiae nostrae, exalta valles infirmitatis nostrae; Tu, qui morterm odisti, sed vitam diligis; Antithesis est litterae pro littera immutatio - su/gkrisij, a)nti/qesij, anti/qeton. Rhetorica ad Herennium: «Contentio est cum ex contrariis rebus oratio conficitur»; Quintilianus: «Contrapositum vel, ut quidam vocant, contentio, anti/qeton dicitur»; «Antitheton ubi contraria contrariis opponuntur et sententiae pulchritudinem reddunt».

ANTONOMASIA est usus nominis communis pro proprio et viceversa:
Venus est (=pulcherrima est); Aquinas docet (=Cicero docet); Caesar adest (=Imperator adest). Est figura synecdoches, quia conectitur arcte cum termino principali.

APOCATASTHASIS - restitutio in pristinum statum - ton te anthropon tes kakias eleutheron kai auton ton tes kakias eyreten iomenos; - ''In restitutione omnium, quando corpus totius ecclesiæ nunc dispersum atque laceratum, verus medicus Christus Jesus sanaturus advenerit, unusquisque secundum mensuram fidei et cognitionis Filii Dei... suum recipiet locum et incipiet id esse quod fuerat''. ''In Origene dignissime detestatur Ecclesia, quod et iam illi quos Dominus dicit æterno supplicio puniendos, et ipse diabolus et angeli eius, post tempus licet prolixum purgati liberabuntur a poenis, et sanctis cum Deo regnantibus societate beatitudinis adhærebunt''.

APODIOXIA est argumentum quo refelluntur cetera argumenta (non licet tibi docere).

APOLOGIA - APOLOGETICA Ad Nationes Apologeticum Tertulliani, De testimonio animae Ad Scapulam,

APOPHTHEGMATA PATRUM - Paterika -

APOSIOPESIS - silentium abscondens scientiam

ARCHAISMUS -

ARENGA - constituitur ratione Bullae, primis verbis expressa, quibus citatur. Varie nominatur: analogica, autofagica: adversaria ex sese destruuntur, auctoritativa, causalitatis, concessiva, consectaria, a contrario, còracis, dilemmata, directiva, distinctionis et dissociationis, divisa, hierarchica, exempla, essentialia, a fortiori, ad hominem: argumentum auctoritatis contrarium, identificationis, ad ignorantiam: omnia excludenda praeter proprium, illustrativa, incompatibilitatis, instar, comparationis, ad personam, perdita, pragmatica, praecedentis, fere logica, reciprocitatis, iusta legalia: negotia sunt negotia, ridicula, retorsionis, sacrificalia, symbolica, structuralia realia, victoriae, transitiva.

ARS DICTANDI (componendi, dictaminis) - Summa dictaminis breviter et artificiose compositum per magistrum Laurentium iuxta stilum Curiae Romanae et consuetudinem modernorum. Lttera: salutatio, captatio benevotentiae, narratio, petitio, conclusio. Ars notaria, ars sermocinandi (praedicandi).

ARS MORIENDI - Admonitio moriendi, Opus tripartitum, Speculum artis bene moriendi.

ARTICULUS sive comma: in iure est pars canonis, vel legis; in sententiis est pars ante moram

ASYNDETON: veni, vidi, vici.

ASSOCIATIO -

ASSONANTIA

AUCTORITATES - Accessus ad auctores - Dialogus super auctores - dicta, opiniones, sententiae - Contemplationes - moralitates -