CAELUM IPSUM
PETIMUS... STULTITIA ?
Se vogliamo credere a Orazio, abbandoniamo gli eufemismi convenzionali e cerchia-
mo di ragionare con la testa; a lui bastano brevissimi versi per un linguaggio traspa-
rente... e una conclusione che ci schiaccia (il dubitativo ? è una mia aggiunta) :
Nihil mortalibus arduum est:
caelum ipsum petimus stultitia,
neque per nostrum patimur scelus
iracunda lovem ponere fulmina.
Se ora vogliamo aprire con le nostre firme una gara di adesioni... non sarò io il primo ad apporre la
mia. La perentoria condanna oraziana è molto più vecchia; è -come anche il mio Latino- anteriore a
quel segno di una scarpa lasciato sulla Luna !
L' uomo -da Adamo fino a quello che è nato allo scoccare del nostro 2001- ha da sempre sognato
un qualche avventuroso viaggio “spaziale” che ci consenta una gita (al meno!) fra le incontabili ga-
lassie... Quanti nei passati secoli, avranno tentato di scarabocchiare un progetto! Orazio però li bolla
a priori tutti quanti: con una squalifica di irreligiosità per qualsiasi viaggio stratosferico.
Russi e Americani, questa conquista della spazio la sognano ancora...; meglio; credono di averla già
realizzata! Attenti però! Raggiunsero... non le irraggiungibili galassie... bensì soltanto lo zerbino di
casa nostra, se così possiamo semplificare l’avventura di mettere piede in questa nostra LUNA, che
dalla Terra dista soltanto qualche frazione di secondo (velocità luce), mentre la stella più vicina a noi
sta... (tenete i nervi saldi !)... a più di quattro anni luce !!! Dunque... discorso chiuso ?
lo mi accontentai, l'anno 1968 !, di questo innocente sfogo dinanzi ad un’azzardata avventura umana,
vergando questa gioiosa lucubratio latina a tempo perso, da presentare al Certamen Capitolinum
XVIIII, ed eccomi qua, soddisfatto... di aver addirittura conquistato un Secondo Premio. ( E lo potete
trovare -stampato- nella normale collana di questi lavori, editi a cura del prestigioso Institutum Ro
manis Studiis Provehendis.
Quel testo però, nell’offrirvelo su Internet, uscirà... un tantino migliorato. l'impaginazione a bandiera,
adottata da me negli anni recenti come favoloso aiuto ai meno capaci o meno familiarizzati col latino,
lo trasfigura, donandogli una profumata e quasi totale trasparenza. Quanto basta per convincerci che
il LATINO non è tanto difficile quanto si dice, e può essere riconquistato, anche extra curriculum.
Memorizzate in partenza le due date essenziali: l’indiscutibile prova lasciata sulla Luna con quell’orma
di una normale scarpa sportiva, porta la sua data trionfante; il 20 luglio 1969 . Questa mia lucubratio
latina fu “lavorata” ai primissimi mesi del 1968, quando cioè era aperto il rischio di quella che divenne
allora “la più grande avventura del secolo” . La più grande...? Oppure l’unico contentino possibile...?
Si diverterà qualche tecnico della NASA a leggere il mio LATINO ?
Félix Sánchez Vallejo sj – Romae 26 giugno 2002.
1. AUTOPRESENTAZIONE. ED ENTRIAMO COSI’ IN MATERIA !
Ibam forte Via Sacra,
dux factus amicis quos, post alternas vitae visissitudines,
pridie advenientes ad Fiumicinum laetabundus exceperam.
Andreas enim et Aloysius (haec eorum nomina)
quibus ante annos decem usus eram valde familiariter,
nihil antiquius se habere dixerant
quam ut FORUM mecum quam primum inviserent.
Sermo autem, liber et errans, ut in talibus accidit,
maxime cum ex memoria combusti Caesaris
transeundum est ad occisionem Othonis vel ad anseres capitolinos,
misceri initio iam coeperat parvis quibusdam velitationibus, unde mihi
discors utriusque amici mens erga antiquitatem statim aperiebatur.
Andreas enim, qui superioribus annis studia classica
mecum et professus erat et non sine laude propagarat,
visus est - ex quibusdam leviter prolatis verbulis -
non parum suomet antiquitatis amori detraxisse
(fortasse ex diutina commoratione americana!);
Aloysius vero, rectissimus animo vir
atque idem tenacissimus grammatices magister,
cum nunc primum Urbem et Forum suis oculis inviseret
(atque exultanter idem edixerat videri sibi repubescere)
totus erat animo et admiratione
commemorandis priscorum nominibus et factis deditus.
2. EXARDESCIT AMICORUM DISCEPTATIO DUM FORUM PERLUSTRAMUS
Ibam -inquam- Via Sacra, dux et arbiter inter carissimos olim sodales
quos ex tanto intervallo videre eo autumno demum contigerat,
observans quae in utroque vel mutata vel immutata reperiebam,
cum, nescio quo casu, - forte quia contra occidui Solis nitorem
conspicienda apparuerat supra Velabrum
splendida ac nitidissima humorum condensatio ex velivolo transmigrante -
sermo incidit in h o d i e r n o s progressus technicos,
qui nos "hominibus a n t i q u i o r i b u s adeo superiores efficiunt".
Haec enim Andreas, subridens et procul dubio ludificans,
syllabas fere scandens protulerat, certus - ut mihi visum est -
stimulos se iniecturum Aloysio, qui vicissim....
gestire insigniter videbatur inter stupenda monumentorum rudera.
Obtinuit id quidem Andreas, nam ille statim,
abrupta etiam erudita disertatione quam de Curia Hostilia inceperat :
3. ALT, AMICO, ABBASSIAMO IL TONO !
- Heus tu -inquit- cave properes:
ut tibi dem antiquioribus nos esse superiores,
longior est tibi percurrenda via
distinctioque multiplex inter conceptus constituenda.
Despiciat sane ille qui volat eos qui reptare olim cogebantur,
sicut nos heri, Via Appia atque velocissima raeda ducti,
Ciceronis miserebamur, quem scimus, etiam si lectica octophora vectum,
eandem Viam perincommode percurrisse.
Sed quis non iure appellabitur mente captus,
si hac una mensura hominem hodiernum superiorem priscis definiat ?
Alios in tuam opinionem facile trahes,
eos imprimis qui "antiquiores" una omnes opinione sepelire decreverunt,
damnatos prius quam auditos, quasi crimini eis tribuendum sit
viginti ante nos saeculis vixisse; me vero...
Protracta diu fuisset peroratio et contentio ni,
ut saepe fit visitantibus Forum, sub oculis incidisset turma alienigenarum
(quorum peregrinae vestes et comae,
simul cum stupore quem -ad singula fere verba-
romani Ductoris anglice loquentis suscitabant),
spectaculum praebuisset, sermonem perpetuum facile abrumpens.
4. TIRA E MOLLA TRA AMICI
Cum vero paulo post ante Comitium consisteremus, et Aloysius
oratoria voce commemorare coepisset Ciceronem in Catilinam invehentem,
Andreas, ut eum denuo pungeret, inter cachinnos
nec sine affectata vocis prolatione, clamitare coepit et ipse:
- O tempora: o mores; o saecula beata
quae nobis hlstoriam facinoribus refertam tradiderunt
monumentaque humano madentia sanguine reliquerunt...
Non potuit Aloysius ad haec quidquam verbis respondere,
quia interea fuerat alienigenarum turba circumsaeptus,
sed respondit signis indubitanter despicientia plenis.
Rediisset postea ad interruptum sermonem
sed inter deambulandum mentio subinde facienda fuerat
de Septimii Arcu, de Umbilico Urbis, de Aureo Milliario,
de Aerario a Caesare exspoliato, de ipsius Caesaris basilica...
quae omnia perpetuum argumentum vix toleraverant.
Immo miscenda fuerat digressio
(hodie in urbanis hisce deambulationibus numquam omissa)
circa eos barbatulos et bene comatos adulescentes
quos Aloysius, leviore nomine appellans, "capellones" vocabat
(Seneca hos appellaverat “de capsula totos” , hirsutulos hispidosque,
ut mirere -sic ille- quod puellas a se non foetore propellerent).
5. TOCCA FERRO ! VIENE CITATO ORAZIO !
Rursum autem in medio Foro,
cum esset Phocae columna honoraria explicanda,
oculi meorum amicorum offenderunt in navim quamdam aeriam,
altissimo transmigrantem caelo: rediit ergo Andreas
ad intermissum de progressu technico nostrae aetatis sermonem,
quem progressum sic tandem extulit ut exsultanter peroraret:
- Quid tuus nunc Cicero, quid Virgilius et Horatius
cum h o d i e r n i s hisce astronautis conferantur,
qui non verborum facundia, sed mira animi magnitudine excellunt ?
Balbutire mihi - potius garrire - videntur tuus loquacissimus orator
tuusque sapientissimus poeta, qui ne somniarunt quidem
HANC quam hodie iamiam manu tangimus,
longinquorum astrorum occupationem !
Ad haec Aloysius, quasi metiens quantam aperiret disceptationem:
- Horatium -inquit- despexisti ?
Atqui ille certe astra non occupare somniavit:
quae nec tu nec alius occupaturi tute estis.
Vestram vero audaciam, quae hominis est superbissime sese erigentis,
altissimo versu protrivit:
Nihil mortalibus arduum est:
caelum ipsum petimus stultitia, neque
per nostrum patimur scelus
iracunda lovem ponere fulmina ! (Carm.I,3)
6. MA... ORAZIO ERA PER TE INFALLIBILE ?
- Ergo... stultum tune censes hocce ingens facinus
quod sapientes nostri temporis aggressi tandem sunt,
quodque non eos tantum qui in id adlaborant,
sed universos nostri aevi homines nobilitate decorat atque illustrat ?
- Cave ne in peiora incidas...! Dixerat enim etiam ipse Horatius:
Audax omnia perpeti
gens humana ruit per vetitum nefas ! (ibidem)
Stultum et arrogans - institit Aloysius- hoc facinus censeo,
etiam id tibi concedens, iam in eo esse Sovieticos et Americanos,
quinam primissimi suos homines in astris constituant
(ex qua laude nihil mihi decerpo), sed quaero abs te:
ad quid tam prolixa rerum inventio ac comparatio
tamque periculosa contentio,
cum pateat eo rem omnem perventuram ut,
superato honoris certaminis
(et animadverte quam gratuito tibi concedam
totius rei difficillimum successum), redeat quisque ad terrena
et Lunam et Planetas in saeculorum saecula deerrare sinat... ?
Quid ingentibus hisce pecuniarum expensis obtentum erit,
praeter gloriolam brevem atque spernendam,
quippe quae sit ipsa sui sibi finis ? Galaxias vero incandescentes... quandonam pauperculus somniabit homuncio ?
7. SED DISTINGUE, PRECOR, QUINAM SINT VERI VALORES !
Nihilne tu benigne quaeso, me audias; nihil in his reperis
praeter sumptus, iter inutile, inanem contentionem...?
Non vides quantum, ex hac potissimum contentione,
non homo tantum erigatur nobilissimis cognitionibus eruditus,
sed progrediantur scientiae
ac industriosa omnium hominum navitas evolvatur ?
Id nuperrime tanta contentione sustinuit,
apud diurnorum nuntiorum sectatores, ipse von Braum
(qui ex parte Americanorum facile princeps et pater horum inceptorum est)
ut interrogationem retorquendo,
vicissim ab illis quaereret non iam an liceret ulli nationi
tam ingentes expensas assumere,
sed potius an ulli nationi industriali
liceat hodie nullum habere "programma spatiale" ut dicitur !
Sibi enim videri omnes progressus technicos,
si contentione hac careant, cessaturos vel retro cessuros.
8. GUARDA CHE VON BRAUM LA SAPEVA LUNGA !
- Sustineat id Von Braum: ius equidem ei non auferam:
facile immo concedam consentire cum eo alios,
atque adeo plerosque, siquidem non credo tam stultos esse homines
ut collaborare pergant rei quam inutilem reputent:
sed demonstrent mihi
non potuisse eosdem progressus aliter perfici,
nisi dispersis in aërem tam multis dollariorum millibus,
quot prodiguntur - exempli causa - quoties
aliquod ignivomum pegma in spatium proicitur,
cuius exuviae in mare cadere sinuntur,
vel quoties subtilissimus apparatus technicus destruitur...
Immo, ipsa industriosa opera
quam peritissimi opifices huic rei navant,
inani opinione freti collaborare se ad "splendidissimum saeculi facinus",
si ad ditandum hunc nostrum mundum conversa esset,
morsum paupertatis quo tam multi homines conflictantur,
saepe autem contumeliosissime, procul dubio depulisset.
Legere indignanter potuimus unum ex his apparatibus,
"Surveyer Il'', ad prope inspiciendam Lunam anno 1966 emissum,
oboedire renuisse iussis electronice e terris transmissis
atque idcirco violentissime in Lunam impegisse,
astronomica citatum velocitate...
Incassum ergo proiecta sunt dollariorum millies centena milia !
Decies autem eandem pecuniarum vim consumptam esse audivimus
in solis experimentis vehiculi sic dicti "Gemini":
depelli, hercules, potuisset “fames illa nigra”
quae vastissimas mundi plagas misere vexat,
si rectius fuissent huiusmodi pecuniae adhibitae !
9. LA LUNA POI E’ ACCESSIBILE SOLO AI POETI !
Cur "rectius" dixeris, equidem non intellego:
hac enim pecunia plurimi homines laborare perrexerunt et vivere, et ali ;
immo, idque tibi libenter concedam, ditari.
Non solo stomacho vacuo dimetiendus est opum usus !
Sunt enim altiora quaedam in hominum historia
quibus incumbere nobilissimum opus est,
ab optimis quibusque suscipiendum.
Praeterea nulla est apud homines studiorum satietas,
quae eos procul dubio erigit,
qui conantur dare tandem responsum quaesitui ad nos
ex remotissimorum saeculorum antiquitate pervenienti.
Quid astra ipsa sunt? quaenam eorum origo? ad nihilne aliud inserviunt
nisi ad spissiores nostras tenebras hoc minimum discutiendas ?
Soliti sunt homerici et vergiliani rapsodae errantem interrogare Lunam:
soliti idem sunt recentiores alii vates:
vacuissimi imprimis oroscopistae et divini, qui gratuito mendacio aluntur.
Liceat hunc locum, qui amplissimus esset,
brevissimo nostri Leopardi carmine concludere: scribit enim hic poeta,
in persentiendis obscurioribus animi interrogationibus facile princeps:
Che fai tu, Luna, in ciel ?
Dimmi che fai, silenziosa Luna ?
10. NONNE NOVUS SAECLORUM NASCITUR ORDO ?
P. Vallejo è mai stato nella Luna ?
Saecula autem tacite volvuntur
et nullus adhuc inventus homo est
qui hoc responsum a Luna eripere valuerit !
Nunc vero «novus ab integro saeclorum nascitur ordo» :
aetas illa spatialis
(grandia sane verba, nunc tantum excudenda)
qua transvectio hominum in planetas iamiam prospicitur,
quam unus homo numquam aperire potuisset,
induci tandem incepit
sollerti cooperatione ingentium virium technicarum.
Sensus autem ille poeticus, vanus atque irritus,
cum obsoleto nitatur romanticismo,
suomet pondere corruet, et locum dabit novae pöesi,
non somniorum inanitate, sed rerum veritate suffultae.
Nondum eam aetatem manu tangimus,
sed dum haec conamur, in excelsa erigimur
et aerumnarum nostrarum facilius obliviscimur.
Saepe enim mecum ipse recogito
quam necessaria homini sint eumque deceant huiusmodi incepta,
quae illum abstrahant
a cotidianae vitae publicae quisquiliis,
vel ab ineptis nugis quibus saepe detinetur.
Taedeat enim multos oportet huius vitae quam agimus !
11. GUARDA IL NOSTRO MONDO. DA ROTTAMARE !
Recole, sis, nostra acta cotidiana,
prout ea per diurnariorum scriptores ostenduntur.
In prima pagina cuiuslibet periodici enarratas invenies,
licet sub verbis quae concordiam, consortionem, collaborationem sonant,
insidias plurimarum inter se nationum
vel partium politicarum intra unamquamque nationem.
Pacem omnes desiderare clamitant, sed bella cotidie describunt !
In altera pagina...
suicidia, vehiculorum strages, adulteria, coniugum divortia..,
latrocinia quoque, quia peritissima arte vel impudenti audacia peracta !
Paginam vero quam periodicorum maxima pars
ad nuntianda spectacula cotidiana reservat, melius feceris
si volatu oculorum pertransieris,
cum impudicis imaginibus et odiosis saepe armis scateat,
quasi sentina nostrorum vitiorum praeeminenti civitate donanda sit.
Reliquas paginas, maxime si periodicum legas diei Lunae,
refertas reperies ludicrarum contentionum exitibus,
tanto verborum profluvio descriptis,
ut aliud nihil dignius inventum esse videatur
cui vires, pecuniam, tempus... adsignemus.
Verba tandem et figurae,
quibus merces quam diversissimae extolluntur,
in intolerandum abusum delapsa iam sunt,
quum nihil sit quod non molle («morbidum» nunc dicunt) praedicetur,
nullus liquor non sit optimus, nulla machinula lavatrix non robustissima... !
ius insuper quodlibet.... esse deorum ambrosiam !
12. NON ESAGERIAMO. NON PROPRIO TUTTO !
Procul a me ut negem plura in periodicis nobis praeberi
quae animum erigant, quae mentem vere repleant et animi culturam alant;
quae patriae amorem et hominum cognitionem
et meliorem civium consortionem foveant...,
sed quotusquisque est qui his ducatur,
qui non potius verborum sono vel imaginum motu illudatur ?
Sedatius olim vita hominum volvebatur,
et nobilissimus quisque amabat per otium interminata haec spatia
saltem consideratione ac desiderio percurrere:
immo, terras illinc dispicere.
Memorare exempli causa Senecam,
amplitudinem Romani Imperii eiusque divisiones ex alto caelo spernentem:
dicit enim (in praefatione ad libros de Quaestionibus Naturalibus) :
Quam sordet TERRA cum caelum adspicio !
Ipse Cicero, nonne alius homo esse videtur cum, in libro de Re Publica,
Scipionem inducit inter galaxias beatitudine inebriatum ferri ?
Eodem autem somnio tantum delectari videtur Cicero
ut saepe ad similia redeat ;
«Quod tandem spectaculum fore putamus
-sic in Tusculanis Disputationibus - quum totam terram contueri licebit
eiusque quum situm, formam, circumscriptionem,
tum et inhabitabiles regiones,
et rursum, propter vim frigoris et caloris vacantes ? » (I, X, 45).
13. ANCHE LA SOLA LUNA E’ UNA GRANDISSIMA CONQUISTA !
Nec mirum. Primi enim astronautae,
qui haec non mente sed oculis perspicere potuerunt,
stupore tanto se perculsos esse dixerunt
ut vere dicendum sit antiquissimum totius humanitatis desiderium
illos - periculo suo!- explevisse.
Sic Carolus Conrad, volans super Australiam in vehiculo «Gemini II»
ex altitudine 1372 chilometrorum, terramque illinc conspiciens,
Mi Deus -clamasse dicitur - quantam rerum pulchritudinem !
Sed erit aliud spectaculum,
humanis oculis hucusque negatum,
cum, sublata nostri aëris caligine,
dabitur astra et galaxias nitidissime sine velis contueri:
quod spectaculum, etiam in hisce nostris tenebris,
tanti ab insignioribus ingeniis aestimatum est,
ut terrenas omnes pulchritudines, quamvis magnas, despexerint.
- Certius autem - tu ipse ais- nos cognoscere poterimus astra
cum eorum spectrum electromagneticum
purius recipere poterimus supra terrarum athmosphaeram.
Sed cum id spectrum sit sola notitia
quam de se astra ad nos mittere valeant,
vides portendi nobis penitiorem universi spatii cognitionem
hucusque homini imperviam.
Conare ergo acumen intelligentiae tuae exacuere.
Haec perficientur ab hoc vel illo - Americano an Sovietico nihil refert-,
nam hodie sic evolutae scientiae physicae sunt
ut haec omnia praestare quivis posse videatur ,
nullo habito respectu ad eius opiniones vel argentarias pecunias :
ab homine tandem, ab eo scilicet qui hucusque,
licet immensa spatia oculis suis semper patuerint,
velut in exsilio infimarum terrarum relegatum sese quodammodo sentiat .
Rex creationis a se ipso praedicatur,
cum vere non nisi in parvo agello regnare sese comperiat !
Non te morabor diutius:
si te ipsum in his expeditionibus non videas, nec erigi animum sentias,
hebetiorem te dicam, tua venia, cochleis vel talpis,
quae repere per terras vel incedere infra terras natae sunt.
14. LUIGI... INCOMINCIA AD ARRENDERSI, MA... RIMANDA !
Aloysius ad haec, etsi vehementer cupiebat plura dicere,
veritus ne non satis paratus esset,
et quia iam multum vespera processerat, breviter respondit :
- Mihi crede: argumenta tua et animi effusiones,
apud imperitos rem evincere videbuntur,
quasi huiusmodi incepta exclamationibus et desideriis perficiantur.
Nec sum ego adeo hebes ut non trahar nitidissima gloria
quae continetur in hoc facinore.
A puero vero assuefactus sum nihil e desideriorum mensura iudicare,
sed omnia ex pondere argumentorum quae hinc inde proferantur metiri.
Locum attigisti facile trahentem,
adversus quem non ignoras plurimas undique difficultates exsurgere.
Libet per te disceptationis periculum altius crastina die incipiamus ?
Cui ille, inhaesitanter...
15. PROFUNDIORI DISCEPTATIONI VILLA HADRIANA SELIGITUR
- Placet, inquit, fiat ut mones, sed id quietiori loco perficiamus.
- Recte ais; atque indutias equidem ipse petiissem,
quas ceteroquin vespertina hora et tumultuaria Urbis vita imponunt !
Tum, ad me conversus Andreas, quaesivit num et quomodo placeret.
- Me vero, inquam, res maxime delectat.
- Elige ergo, sis, ait Andreas,
locum aliquem quietum quo nos conferamus,
nec solum disputaturi sed aliquod ex Urbis mirabilibus conspecturi.
- Placetne, inquam ego, siquidem Horatio auspice
disputationem hanc intravimus,
«Tibur (oggi TIVOLI) Argaeo positum colono,
sit nobis sedes utinam colloquio? ».
Est ibi Estensis Villa, et Gregoriana, est et Hadrianaea:
quae omnes, cum parum frequentes hoc autumnali tempore sint,
sermocinationi amicali natae esse videntur. Placetne ?
Ancipites vos video.., quasi ternas Villas pari studio invisere velitis.
Expertus tamen moneo celeritatem occidentis Solis
suadere potius nobis ut unius visitatione satis contenti simus.
Si per Aloisium liceat, ego Hadrianaeam elegerim,
ut disputationi vestrae magis consonam.
Hadrianus praeterea, qui fuit vir sciendi cupidissimus,
inter sollemnia sua rudera interesse quodammodo videbitur vestris studiis.
Quem equidem credam
facilius ab Andrea quam ab Aloisio futurum !
16. IN ATTESA DEL SECONDO ROUND... IO RESTO FUORI CAMPO
Noctu, postquam utrumque amicum
ad deversorium publicum raeda perduxeram,
sedare animum decrevi nocturno Urbis spectaculo ex Monte Aureo,
quem nunc Ianiculum dicunt:
invenio enim nescio quam eloquentiam in eo rerum et luminum silentio,
quod, cum nullam edat vocem, vitam tamen multiplicem prodit.
Ut id spectaculum distinctius contemplarer,
adhibere ausus sum parvum ac populare telescopium
quod ibi, iniecta pecunia, prostat.
Quam diversa rerum pulchritudo apparet;
cum per ingeniosum hoc opus non rerum imagines vel photographias,
sed res ipsas ad manum trahere videris !
Sed ecce, postquam satis fruitus eram illa voluptate,
cum oculos convertere ad stellas libuit,
repente spernenda visa sunt lumina omnia terrestria,
et aliud coram me illuxit spectaculum,
quod inceptam amicorum disceptationem evincere visum est.
Cum enim in splendidissima illa stellarum examina inspicerem,
quorum magnitudines et longinquitates
mente sola praesagire valemus,
subiit curiositas explorandi num unus saltem adesset e satellitibus
quos Americani vel Sovietici,
artificiose confectos, in orbitam terrestrem emiserunt.
Inveni quidem, et initio me fortunatissimum reputabam,
videns inter remotissima lumina quasi incedentem
illum quem ni fallor “Echos II” vocitavere Americani.
17. ...PROSEGUO LA MEDITAZIONE PER CONTO MIO
Sed rem ad iustam proportionem reducere satagens,
animadverti statim... intueri me satellitem non inter astra vagantem,
sed multo infra, nimium eheu inferius pererrantem ,
adeo ut illum - prae altitudine et mole astrorum-
animo meo procul dubio contemnerem.
Quid pusillus homuncio - apud me meditabar-
audeat miscere sese huic universo,
illius tantum oculis et desiderio concesso,
in quo v e r e reperiantur stellarum galaxiae numero fere infinito,
pondere supra omnem imaginationem,
distantia quae tabulas arithmeticas nostras fere frangit...?
Et tamen, audacia ipsa et animi elatio
prout cernitur in periculis et laboribus aggrediendis,
et temptamen - etiam irritum- illuc adsurgendi,
decori et honori esse debent homini nostri temporis,
sive omnia haec ad felicem exitum perventura sint, sive ad insuccessum:
honestis enim cecidisse ausis, parem efficit gloriam
et pariter excellentes animos qui humana contemnunt.
Pleniore igitur ore laudandi sunt !
Redibam ergo domum, exagitans animo
quid inter Aloysium et Andrean sentire deberem:
etenim si cum Aloysio rei difficultates video,
et non probo erogari tantam pecuniarum vim
in re quae hominum aerumnas nullo modo leviores factura sit,
trahor cum Andrea legitima somniorum voluptate,
quippe quae homini restituat - vel restituere videatur-
illum rerum dominatum quem is tam sollicite,
aevo praesertim nostro, arripere festinat !
Non possum tamen non cum Aloisio consentire quoties hic
horum inceptorum momentum ad iustiorem mensuram conatur reducere.
Sane enim... collatio horum satellitum cum infinita astrorum serie,
cogit nos eos non aliter inspicere ac...
genus quoddam puerilium crepundiorum !
At, quidni liceat homini,
iam grandiori quidem sed semper in rerum natura puero,
post inania desideria tam pluribus protracta saeculis,
blandiri sibi, credenti infinita se spatia scansurum si modo,
post ingentes vacuosque conatus, Lunam saltem attingere obtineat ?
18. IN VILLA HADRIANA ACCENDITUR DISCEPTATIO
Postridie, ut constitutum fuerat, adivimus a prandio Villam Hadrianaeam,
sub colle tiburtino positam,
magis aprico sole ac fuissent vel Villa Estensis vel Villa Gregoriana,
ut gratulabundi amici animadverterant.
Postquam ergo satis pro tempore monumentorum rudera mirati sumus,
placuit amoenum locum dispicere ubi quiete consideremus.
Haerebamus initio an in frigidario, in graeca bibliotheca, in imperiali triclinio...
immo, etiam in Canopum - antiquorum delicias- aliquantulum ambulavimus.
Flante vero Austro, maluimus ad Poecile atrium migrare,
ubi protracta nobis sermocinatio est sine ullius incommodo,
vel sedentibus vel - ad modum Peripateticorum- subinde deambulantibus.
Opportunissimam hic possum exhibere imaginem,
a qua ipse absum, post machinulam photographicam scilicet latens !
19. ANDREA RIPRENDE FIATO, PIENO DI OTTIMISMO
Descendit primus in disceptationem Andreas, idque exorsus
a nuntiis quos in periodico illius diei summatim collectos repererat,
de ingenti progressu facto
intra primum horum inceptorum decennium
ac de imminenti experimento
proiciendi vehiculum cui insigne “Saturnus V”
cum capsula, Apollinis nomine dicata.
- Quis non mente excedat
quoties novi gressus nuntiantur in hac via peragi, cum
vel astronautae e capsula volanti sine damno egrediuntur,
vel aliam insequuntur navim eamque consequuntur,
vel in id maris punctum descendunt quod prius constitutum fuerat ?
Nonne his, ob quae uno concordique sensu,
omnes homines trepidamus, sublevatur animus,
cum nobis videamur partem habere in eo facinore,
sive Americanorum sit sive Sovieticorum ?
Cogita machinulas photographicas huc illuc emissas,
apparatus adeo perfectos
ut numquam perfectiores in manu homines habuerint,
non promptas tantum inerti volatu ad destinatam sibi viam contendendi,
sed oboediendi iussis e terra emissis,
tum circa varietates viae,
tum circa momentum et modum obtinendarum photographiarum
ipsasque photographias, affabre obtentas, in terras transmittendi !
Quae omnia ne egregius quidem ille somniator,
Iulius Verne, percipere mente potuit !
Haec, licet tentamina tantum sint
et nondum tutum reddant experimentum illud ad quod destinantur,
viam certe sternunt, cum demonstrent
nihil opponi posse tenaci hominis voluntati,
quod ipse gradatim non exsuperet.
20. E LUIGI CI RIPROVA A CHIEDERE PIU’ REALISMO
- Egregie tu quidem victorias iactas! Sed quidni consideras clades,
quae in re periculosa tam multae sunt ?
Oboedientiam laudas machinarum quarundam, sed cur nihil addis
de his quae gressum citatissimum sistere non potuerunt
vel quae a via deflexerunt
vel quae sic exhaustis viribus pervenerunt
ut nihil ad terras transmittere valuerint ?
Longiorem viam iniremus si singula confutare necesse esset,
sed, quidquid hodie iniuriarum in me coniecturus sis,
Ciceroni equidem plane adhaerere fatear, explodenti (In De Officiis I, 43)
eos sapientes qui «dinumerare stellas
aut metiri mundi magnitudinem» conantur,
cum haec sit supervacua cognitio,
hominem, concedo, nobilitans, siquidem eius sciendi voluptatem exsatiat:
sed non tali dispendio compensanda !
Adde quod exploratio ista spatialis nullas unquam stellas pertinget,
sed minusculum satellitem nostrum,
qui revera non tantum in vicinia nostra est positum,
sed inferius, intra ianuae nostrae cancellos,
siquidem -per gravitatoriam Terrae vim- Luna a nobis tota dependet.
Pedem iamiam homo in illam illaturus est;
sed ad quid ? ut illum continuo, nec sine periculo, retrahat !
Nihil propterea ego detraham his quae magno animo,
fortiter, immo etiam excellenter, gesta sunt,
sed recte cogitanti, tota haec contentio “pro occupando spatio”,
vel digna est fabula quae addatur «Mille et uni noctibus »,
vel difficulter dissociari poterit ab stultissimis hominis inceptis.
21. UN LINGUAGGIO PIU’ ARRENDEVOLE
- Falleris, amice, cum tam obstinate haec experimenta
propter solam rerum cognitionem fieri credis.
Concedam tibi in praesenti rerum statu
nondum clare percipi utilitates hinc exorituras
sicuti neque ex electricitate neque ex undis hertzianis
portendebatur initio, miraculi instar, haec usuum varietas
per quam facies ipsa mundi funditus immutata est;
sed oblivioni dari nequeunt commoda iam obtenta
quoad tempestatum praevisionem,
quoad messium maturationem, quoad siccitatum causas...
quae omnia valde iuvare homines possunt,
in agrorum praesertim cultura, ad famem depellendam.
Praeterea, ne te, quaeso, effugiat non solis expeditionibus lunaribus
terminari huiusmodi investigationes: mittuntur missilia et satellites
ad explorandam nostram athmosphaeram, vel melius ionosphaeram;
atque in hoc rerum mirabilium campo
(in quo iam tota communicationum inter homines ratio adeo progressa est
ut, exempli causa, nihil amplius miremur quod per televisionem
praebeantur nobis imagines
rerum quae eodem temporis puncto in quavis terrarum plaga geruntur),
non veretur ipsa Italia pecunias suas ad haec destinare,
et tentamina parvula ex balipedio seu cosmodromo
apud Formosum Sinum in Kenya perficere.
Scito enim 10,53% publicarum pecuniarum
investigationi scientificae destinatarum,
servari quotannis ad hanc spatii explorationem
(fere centies quinquagies milies centena milia libellarum Italicarum).
Sed quo brevius ad rem tuam perveniam, omnia haec experimenta
id hodie maximum atque urgentissimum munus habent ut,
repertis vel etiam perfectis quam plurimis cognitionibus,
hominem quam primum in Luna constituant,
idque - meam fidem equidem sollemniter interpono -
superatis aliis post alias omnibus difficultatibus, brevi constituent.
Tu interea poteris, dum facta ipsa te non conterant,
stultitiam hominis impune irridere,
donec rerum evidentia te resipiscere cogat.
22. TOCCHIAMO IL PUNCTUM DOLENS: LE SPESE !
Video, carissime Aloysi - quietissimo inquit animo Andreas -
disceptationem hanc nostram,
nisi ad veritatem rerum physicarum reducatur, parum progressuram.
Si igitur per nostrum arbitrum liceat,
velim accuratam inire inquisitionem
earum difficultatum quae obstant quominus
in eiusmodi expeditionibus tutissime omnia exsequi valeamus.
Argumentum validum reperio in singulis,
sed quoniam concedo magnanimiter
fieri etiam posse ut singillatim omnia superentur,
validissimum mihi argumentum in ipso difficultatum cumulo reponam.
Me scilicet praecipue movet IPSA difficultatum SUMMA !
ut scilicet cogitem astronautas hos,
qui tam fortissimo animo ad primam spatii aciem procurrunt,
non in quodcunque periculum mitti, sed fere in destinatam mortem proici,
quasi se totos malis furiis devoverint,
23. E LA VARIETA’ INFINITA DELLE DIFFICOLTA’
Cogita, ut rem ordine comprehendamus,
difficultatem aptandi sese ad celerrimam exitus velocitatem,
et rursum ad parem mutationem velocitatis in descensu, quas scilicet
accelerationem et decelerationem proprio vocabulo periti dixere:
nullum certe damnum ex velocitate ipsa timendum,
sed ex acceleratione:
adeo ut experimenta adhuc fiant quod ad propulsionis vim,
unde scilicet et quomodo sit gignenda :
quaeritur enim talis vis quae hominem non proiciat,
sed propulsus itineris ita molliat ut eos possit ille sustinere.
Miserum astronautam, quem necesse est sic torquere donec pateat
quantum sine gravi damno possit sufferre
vel quibus adinventionibus iuvari !
At saltem enata hinc est nova scientia, «bioastronautica» statim appellata,
quae scilicet praevidere valeat quid ille passurus sit,
etiam in pessimis expeditionis condicionibus.
Sed aliud est praescire, aliud mederi !
Quis autem ei medebitur, si res aliter accidant ac praevisum sit ?
Dum e terris noster clarissimus heros proicitur,
omnia satis tuta sunt et multiplici experimento comprobata:
adsunt praeterea virorum peritorum milia qui ei provideant:
at... reditus est formidandus!
nam nemo tum aderit qui periclitantibus hominibus subveniat.
24. IL RITORNO... POTREBBE ESSERE PIU’ PERICOLOSO DEL LANCIO
Quo statu, e contra, reperietur astronauta
cum revertendi hora immineat ?
A nullo enim fato decretum est ut qui integer mente et viribus
sustinuit accelerationem profectionis,
integer perseveret cum reditus incipiendus est et deceleratio sustinenda !
Dicitur enim fremitum qui ex vibratione proficiscentis vehiculi provenit
tam futurum esse intolerandum, ut vix robustissimus astronauta,
diutius in experimentis huiusmodi excussus, eum sit toleraturus.
Quem, quasi ad extremos tolerantiae limites experiundos,
sequetur altissimum illud silentium, «cosmicum» appellatum,
nullibi in terris usquam auscultatum,
adeoque profundum ut hominem qui pIane sanus non sit
ad amentiam perducere possit.
25. I PROBLEMI DELLA LUNGA MANCANZA DI GRAVITA`
Graviori difficultati obvius fit astronauta
cum, ab attractione terrarum liber evadens,
in sic dicto «statu ingravido» constituitur, sibi prorsus alieno.
Considera quanto apparatu mergatur piscator
qui sub aquas ad brevissimum tempus perseverare cogitur ;
inde educes quanta sollicitudine et cura pensandae sint
astronautae condiciones, cum eius organa nulla attractione sollicitabuntur:
Irridere paululum liceat
commemorantibus abstrusa medicorum vocabula,
quoties illius describunt difficultates et aerumnas.
Imprimis enim, cum omnia hominis organa
constructa ita sint ut eorum exercitium
per gravitatoriam vim conformetur et iuvetur,
vix astronauta superat huius vis distantiam,
cor, quod asymmetrice in sinistra corporis parte situm est,
impellet sanguinem modo non sibi solito,
nulla proportione servata huic statui ingravido,
id est, eadem vi versus caput et pedes.
Replebitur igitur facile sanguine pars superior
et distribuetur ipse sanguis
non eadem proportione ac in statu erectionis !
Ex hac alterata sanguinis circulatione orietur
non levis perturbatio in secretione ormonali antidiuretica,
cuius postremus effectus erit hyperydruria,
seu incrementum aquae in urina:
quod damnum aliunde augebitur, ex ea scilicet animi motione
quae quodvis grande inceptum comitatur.
Hinc explicant medici cur Gordon Cooper, solis horis quattuor et triginta, pondus amiserit ultra III chilogramma.
26. PERICOLI PER LO SCHELETRO, PER I POLMONI...
Scheletrum vicissim, cum non amplius hic subiciatur
perpetuae membrorum sollicitationi, experietur inquietam novitatem,
quae in inquietudinem vel anxietatem desinet.
Praeclaram igitur habent hic periti occasionem
loquendi de amissione calcis in ossibus cum hypercalcemia
ac de perturbationibus electrolyticis in plasmate sanguineo.
Adde respirationis incommoda,
siquidem ea ab aëris pressione non aliena est, quae in casu deficit;
et ad ciborum ingestionis et digestionis difficultates
adiunge perincommodam eorundem eliminationem.
Sequitur ex his omnibus quaedam sensuum vertigo,
nullibi inventis cotidianis condicionibus quibus in rerum natura vivitur.
Ipsi qui talia experti sunt (hucusque 30 viri et 1 femina)
fatentur hunc statum, gravitatoriae vis expertem,
constituere experimentum confusionis et perturbationis plenum,
quippe quod omnes sensus distorqueat.
Americani Grissom et Young id per dies 14 experti sunt,
sed medici asserunt indiguisse eos longiore convalescendi periodo,
propter nervorum atrophiam, difficilem orthostasim,
propensionem ad lipothymiam (!!).
Difficultates autem hae notae sunt,
sed prius quam homines in tali statu constituantur,
quaerendum sollicite est num aliae superaddantur.
Cum vero difficillime in terris id obtineri possit,
duplex prospicitur agendi ratio .
Vel constituentur in terrarum vicinia
«laboratoria volantia» seu biosatellites,
extra gravitatoriam vim posita,
in qua hi viri ad sese comparandum mittantur,
vel per brevissima temporis spatia offeretur status ille, ingravido similis,
qui satis notus est in aëriis navibus
velocissime in sensu curvilineo transvolantibus.
Sed haec simulatio, cum veritati non pIane respondeat,
non tutam praevisionem offert eorum quae astronautae,
in longiori praesertim expeditione, passuri sunt.
Et quidem, agitur de re in qua vel minimus error vita pensatur !
27. L’ADATTAMENTO A TROPPE E TROPPO COMPLESSE ESIGENZE
Casus autem peculiaris huiusce difficultatis est
in adaptando sese ad relationes spatiales, cum homo,
extra suum elementum positus, sibi ipsi deficere videbitur.
Audisti unquam de otolithis quidquam ?
Vide quid in hoc “statu ingravido” contingat:
homo, qui in auribus habet mirabile instrumentum «orientationis» ut dicitur, positus in alieno sibi statu, perdat necesse est usum huius organi.
Sunt enim otolithi calculi calcarei minutissimi,
in internis auditus membranis ita collocati
ut, sollicitati per terrestrem gravitatem,
tendant semper ad inferiorem locum illius habitaculi liquidi ubi versantur :
sic, cum tangant hic vel illic membranam quandam detectoriam,
nuntiant eo ipso in singulis capitis motibus,
elementa sic dicta “positionis”, quae homini illico innotescunt.
Suppressa autem terrestri gravitate, homo caret hac sui sensus notitia,
et, non amplius agnoscens quid sit sursum vel deorsum,
stupore percellitur et obtunditur, idque potissimum
eo tempore quo magis indiget constantia mentis et luminis.
28. INSOMMA... NON C’E` SPAZIO PER LE ILLUSIONI !
Supplentur quidem haec instrumentis,
sed en habes rursum hominem non suis se viribus gubernantem,
immo, aliena prorsus sollicitudine indigentem.
Cogitatum proinde est hominem in spatia sic mittere ut,
per vorticosum habitaculi motum, hoc metu solvatur,
cui sola gravitatoria vis usum sui restituat.
Sed, quoquo modo istiusmodi res gerantur,
homo tandem aliquando huic impedimento obvius ire debebit,
siquidem in spatium non spectator mittitur sed ut ibi auctor rei alicuius sit,
et in Lunam non in otium iners descendat !!!
Parce ergo mihi si tandem obicio tibi argumentum quod pro me est maximum.
Summa expeditionis huius difficultas
stat in removendis non hoc vel illo sed omnibus simul impedimentis,
et in excogitanda tam perfecta ratione
medendi omnibus ignotis periculis ut, si praevisa praecludatur via,
alia semper percurrenda ad salutem pateat.
29. ALTRO PERICOLO: LE RADIAZIONI COSMICHE...
Dixi processuros esse astronautas
fere non ultra propriae domus ianuam, siquidem
ipsa Luna non aliter in spatiis interminis sese erga Terram habet,
quam atrium erga domum.
Et tamen, ianua ipsa... periculis septa est.
Sufficit enim ut homo inferiores athmosphaerae partes superet
ut statim inveniat radiationes cosmicas,
trux periculum nondum satis notum, sed quod stultissimum esset ignorare:
hae cosmicae radiationes nihil non penetrare valent,
etiam indumenta illa, novissimis artibus inventa,
quibus astronautae adversus communiora pericula proteguntur.
Sola crassior nostra athmosphaera
retardare et obtundere valet earum vim,
quasi molli tomento opposito,
donec astronautae ad superficiem maris,
inoffenso -si valeant- impetu sani perveniant.
Astronauta igitur qui e terris quasi triumphaturus egreditur,
obvius fit periculosissimo hosti,
qui non occultas ei insidias hic vel illic parat,
sed qui quemcumque advenientem ubique exspectat.
Immo, iuxta recentiorem notitiam, hae radiationes
quasi conglobantur in duplici velut terrestri fascia seu cinctura
(quam Cincturam Van Hallen dixere,
ducto nomine a sapiente qui plura de his tradidit ) :
necesse ergo est ut qui has fascias pertransire velit,
progredi scilicet plus minus ultra tria milia chilometrorum a terris,
alterutrum forum reperiat quod dicitur
inveniri circa utrumque nostrum polum magneticum:
in his oris radiationes esse dicuntur
tantummodo ter decies intensiores quam in superficie maris,
idque non est fatale periculum,
sed perincommodum saltem obstaculum.
30. ALTRO ASPETTO DELLE RADIAZIONI: LE TEMPESTE
Descripsi difficultatem radiationum mitiori quam potui modo:
truciorem depingam si enumerem quoque procellas radioactivas,
non raras, quae e Solis variationibus procedere dicuntur,
quaeque radioactivitatem
ad proportionem mortalem possunt repente perducere:
quas quidem procellas, eheu, saltem hodie,
non nisi intra 24 diei horas subodorare valemus:
subodoratio autem utilis quidem esse potest, non vero salvifica.
Aude ergo in vacuum spatium procedere,
videbis «vacuum» certe non esse, cum tibi obviam mittat tanta pericula !
Sed quid inani metu pericula augemus?
Finge nullum esse periculum, nullum obvium hostem, nullas insidias.
Iste homo technicus quem iactas,
cum tantummodo verbo tenus «super-homo» factus sit,
ipse autem nihil ab statu naturae humanae discesserit,
ab occupatione spatii deterrebitur... solo itineris taedio !
Blandimur nobis fingentibus pulcherrimos astrorum prospectus,
mollem incessum, silentium -sacrum?- universi...!
Sed quotusquisque homo est qui talia ultra paucas horas sustineat,
maxime in perangusto illo loco inclusus ?
Facete olim depictus in periodicis est nescio quis e Sovieticis astronautis,
rogans de capsula vellent se iubere ad descensum parare,
cum hora immineret spectaculi cuiusdam televisivi ...quo privari nollet !
31. COSA DIRE DEGLI SBALZI DI TEMPERATURA ?
Qui huiusmodi incepta « grandia» nobis praedicant,
suntne dimensi spatii huius parasangas ?
Luna distat a nobis chilometrorum milia 384.000.
Nihil addo de stellis quas, de Graeco fonte, planetas (= errantes) vocamus:
Veneris sidus abest centies et vicies eandem Lunae distantiam:
Martis et Iovis, praeter longinquitatem multo maiorem,
omnino inhospitales homini technico hodierno apparent
(nisi velis mihi asserere parari quoque ipsum posse
ad sustinendos gradus gelidos et egelidos infra 250º et supra 400º).
Et tamen, si is homo, superbissima capax tenacitate
etiam difficultatem hanc et interminabile iter sustinere voluerit ,
limites nostri « vici» spatialis nunquam excederet,
cum planetae omnes ad idem systema solare pertineant,
quod unum est ex innumeris astrorum agminibus seu galaxiis.
Magnifìce ergo pollicentur qui nobis haec sic eventura ita narrant,
velut si nepotes nostri, uxore ducta...,
huc illuc animi causa transmigraturi sint !
Da mihi, sodes, eum heroem
qui primus terminos imperii Solis excedere valeat,
et computa patienter quantum temporis consumpturus sit
in adsequenda viciniore stella, quae distat - velocitate lucis! –
ultra annos IV : (memorare autem Lunam abesse a nobis
id tantum quantum durat unus ictus in horologio !)
32. DOVREMMO FAR RICORSO ALL’ IBERNAZIONE ?
Ergo iste tuus homo technicus, vel docendus est miracula patrare,
vel per sic dictam «hibernationem» erit “congelandus” !
Et vide quam abnormem facultatem tibi concesserim,
velocitatem ipsius lucis:
quis eam dabit corporibus huius ponderis?
Quid vero non cogitat, hisce expositis periculis, de sic dicta hibernatione ?
Nisi forte sperare adhuc velis aliud miraculum technologicum,
si quis scilicet inveniat tandem viam illam breviorem
quam quidam latere autumant in non satis cognita «quarta dimensione»
( nunquam a quoquam demonstrata ).
Stulta ergo somnia omittamus et ad tangibilia argumenta redeamus !
Si quando poterit technica ars triplicem efficere eam velocitatem
qua hodie astronautae emittuntur, requirentur nihilominus
annorum decena milia ut homo viciniorem stellam attingat.
Quid poterit cuiquam in mentem venire stultius ?
Omitte ergo loqui de occupatione astrorum
et demissius loquere de excursionibus ad viciniora spatia...
33. MA QUASI TUTTO E’ GIA’ STATO CONTROLLATO !!
Patienter haec Andreas tolerasse visus est.
Eadem vero tolerantia mitissime respondere coepit :
- Vis ut confestim tibi dem manus vinctas ? Dabo, etsi non benigne !
Vincitur enim homo ingentibus his difficultatibus quas enumerasti.
Sed... licet victus, coniti perget ut ad se victoriam postremo trahat.
Nonne vides enumerasse te
quae hominem hucusque deterrebant quominus haec aggrederetur ?
Sed homo hodiernus non amplius istis terroribus ducitur.
Fretus vi technologica quam ipse creavit,
audet quod nec Cicero nec Horatius... nec ipse magnus Caesar ausi essent,
et experitur an facere possit quae fieri non posse videntur !
Caute tamen procedit et nihil periclitari festinat
quod non prius per instrumenta sat cognitum et exploratum habeat..
Permisit proici sese saepius e terris:
egressus est ex illo habitaculo in vacuum spatium:
aëriam navim deseruit aliamque insecutus est,
expertus an posset in Lunam moderato dilapsu descendere:
firmitatem atque naturam illius soli cognovit :
didicit pIane de nocturni frigoris et diurni aestus limitibus: quid plura ?
Experimento scit posse se inde
photographias nitidissimas in terras transmittere... colloquia miscere...!
Quidni audeat reliqua, cum Lunam fere manu tangat ?
Sola prudentia vetare videtur quominus intra unum alterumve trimestre
primus homo Lunam pedibus calcasse praedicetur...
neque unquam de reditu velit ullum addere verbulum.
34. TUTTO COLLAUDATO... MA NON TUTTO GARANTITO
Tu dixisti - inquit Aloisius - prudentia vetat !
Atque utinam ea non in imprudentissimum iussum cito vertatur.
Laudandi sunt utique hi expertissimi viri,
quod nihil sine multiplici ac diutino experimento exsequendum statuant.
Sed recogita quae hoc eodem anno,
praeter summam omnium prudentiam, Americani et Sovietici passi sunt !
Astronautae tres Americani mittendi erant in orbitam
die 27 mensis Februarii anni 1967.
Prudentissime tamen tota agendorum series experiunda erat novies.
Idque iam prospere sexies peractum erat:
sexies - inquam - et quidem prospere.
Septimo res denuo temptabatur, et iamiam inversa temporis computatio
ad postrema decem momenta pervenerat,
cum continendam computationem clamavit Grisson,
ut nescio quam rem inspiceret quae se anxium teneret :
ea inspecta, continuandum edixit temporis stillicidium,
sed vix triginta ictus processerant cum audita est tragica vox
INCENDIUM IN CAPSULA ! et pauca alia vix intelligibilia...!
Cetera satis nosti: Vergilium Grissom, Eduardum White, Rogerium Chaffee,
tres fortissimos astronautas, in carbonem fuisse redactos !
Et quidem temptandum erat postridie quam celerrime exire homines
vel expelli de capsula possent in periculo... ! Defuit autem tempus!
35. UN MINIMO DISGUIDO PUO’ DIVENTARE TRAGEDIA.
Experti erant vicissim omnia pari prudentia Sovietici.
Et tamen, bimestri post, et ipsi necopinata clade percellebantur.
Decies et septies circuierat Komarov terrarum orbitam,
cum admonuit peritos sui itineris ductores aliquid non egregie procedere.
lussus est paratum sese haberet ad descendendum,
sed inter dilabendum,
vel quia adapertibilis umbella non suo tempore aperta est,
vel quia etiam in eo lapsus moderamine
flammae ex attritu excitatae sunt, ille quoque,
seu combustus, seu suffocatus, seu terris illisus, periit !
Dices, cum multis, etiam has clades ad exitum conducere, nam
hinc decretum est non amplius oxygenium purum temperate compressum
(pressurizatum hodie dicunt) iri adhibitum :
hinc permutatam esse totam rationem indumentorum:
hinc effugium promptius comparatum esse ex capsulis...
Sed quam multa alia pericula exsurgere possunt
in rebus vel copiosissimo experimento comprobatis ?
Aiunt nihil non inspectum denuo esse in instrumentis capsularum
(et quidem agitur de partibus, grandioribus vel minimis supra 13),
sed quo iure sperare in re tam implexa licet ,
nullum errorem irrepsisse?
Satis scio adeo alacriter duces huius certaminis
post has clades adlaborasse,
ut post paucos menses rediisse spem clamaverint
et, ne frigeret expeditio, paratos sese assererent
ad tutius versus Lunam progrediendum.
Insani hercules essent si aliter dixissent, eorum quippe res agitur !
36. CI SONO ANCHE ALTRI PERICOLI, TROPPO SOTTILI !
- Agitur quoque res nostra ! Et turpe est spem abicere.
Opprimunt nos, fatear, difficultates omne genus,
sicut argumenta tua nos opprimere videntur.
Sed in eo stat maxima hominis gloria,
quod adversus omnia eluctari intrepide pergat :
quippe cui successus iam obtenti,
licet - ut in humanis omnibus - aliqua clade compensandi sint,
audaciam praepotenter alunt.
Nonne olim dixerant pusillanimes
fieri nullo modo posse ut homo inclusus capsula,
in spatium p r o i c e r e t u r ?
Hodie nullum fere periculum in eo reponitur,
dum anxii potius sumus de reliquis,
quia nimis multa sunt et nondum satis cognita.
Ipsa velocitas qua homo in spatia propellitur,
in eo potissimum formidanda apparet, quia, cum eum ex quieta statione
et quidem intra brevissimum temporis intervallum
ad celerrimum et citatissimum motum transtulerit, non parum aucta est
ultra octo et viginti milia chilometrorum per horam.
Stultum antea videbatur derelinquere Terram,
cui totis nostris cellulis adhaeremus, sed hodie ostenditur posse hominem
etiam extra capsulam deambulatiunculam exercere:
et adversus multiplices illas difficultates quas exaggeras,
cooperatio omnium scientiarum
munimen vel iam invenit vel cito inveniet.
37. TANTE LE DIFFICOLTA´ DOVE TUTTO E` DIVERSO !
- Nolim te falsa spe decipi. Multum et ego fiduciae reposui in scientiis,
et maximam in tenacitate hominis,
eas ad hoc inceptum alacriter usurpantis.
Sed non possum non videre quantum differat
unam alteramve difficultatem hic in terris superare
et eandem in implexa astronautae condicione evincere.
Dicebamus nuper de errore: omnis error est prorsus vitandus.
In terris, error corrigitur ubi deprehenditur :
in caelis vero... vel minimus error vita pensatur.
Quid si, deficiente quovis apparatu electrico, aëria navis
naufragium facere periclitetur ?
quem clavum teneat astronauta ? quo iaciat ancoram ?
quibus utetur viribus, quod quaerat quibusve instrumentis perfugium,
qui sola vi, qua de terris propulsus est, progreditur ?
Quod dispiciat mortis effugium si capsula
radiationibus cosmicis perculsa sit vel aerolithis attrita ?
Proficisci in caelum aliud est ac ancoram solvere !
Et in gravi procella, potest tamen navarchus,
ut vitae consulat, viliora multa in mare proicere.
Quid autem iaciat astronauta, cum omnia quae secum portat
pIane ad vitam necessaria sint ?
Utinam et superflua posset secum asportare,
quae, si in periculo deiecerit, sibi saltem saluti essent !
38. OGNI PROBLEMA RICHIEDE ALTRA SOLUZIONE !
Sed periculo ei sunt etiam quae alibi vitam alunt.
Cogita, exempli causa, de oxygenio, quod de terris asportandum est.
Cogita quantum difficultatis oriatur ex moderamine caloris
intra habitaculum. Cogita quoque de cibo et potu,
sine quibus homo non amplius homo est sed miserum cadaver...
Quid secum feret astronauta ad longiorem expeditionem
si pondus iners augere non liceat ?
Scientiae invenerunt cibos ad modum pillularum redactos,
ut sic eorum volumen et pondus minuatur,
in quos aqua immittatur tantum cum sumendi sint...
Sed aqua ipsa est omnino et ad multiplices usus necessaria,
maxime si de longiore expeditione agitur.
Et siquidem, praeter humanos usus, aqua quaevis
in habitaculo spatiali admodum nocet, non restat nisi ut technica hodierna,
utique per collaborationem reliquarum scientiarum,
viam reperiat quam sine sensuum iniuria perspicue describere non licet :
necesse enim erit ut eandem aquam quam astronautae semel biberunt,
scientia chimica in circularem usum restituat,
iterum atque iterum et rursum bibendam.
39. VEDIAMONE ALCUNI CASI CONCRETI !
Demus autem, siquidem somnio proclives sumus
etiam qui intelligentiae et rationi primatum servare conamur,
demus - inquam- hominem tandem in Lunam advenisse .
Quid faciet miser, sine aëris pressione ac sine oxygenio quo indiget ?
cui solo nitetur, vel quo pondere, ne ventis feratur ?
quam incommode potius procedet, cum -imminuta gravitatis vi-
sextam tantum ponderis sui partem sentiet ?
Qua temperie caeli fruetur, atque adeo,
quam Lunae partem curabit invisere, siquidem pars Soli prorsus apposita aestuabit supra gradus 120º,
et e contra, pars tenebris obvoluta frigebit gelida infra gradus 210º ?
Peritorum est haec omnia praevidere, et ad hoc procul dubio destinantur
tam multa machinamenta quae illuc praemissa iam sunt ;
sed non eo ipso sunt difficultates remotae quia cognitae !
Hisce postremis mensibus oblectabantur homines
variis huiusce expeditionis narrationibus,
quas diurnarii eis propinant, quasi effecta iam fuerint !
Paveant vero oportet astronautae
et haereant dubio ii omnes qui eorum missionem certo die adsignabunt !
Is enim describitur descensus in Lunam,
ut opere vehiculi cuiusdam unici, quod
LEM denominari placuit (Lunaris Excursionis Modulus) ,
ita possint e grandiori vehiculo sese avellere,
ut deinceps dilapsum suum in Lunam per sese moderetur,
in ea molliter consistat, ex ea tandem valeat avolare
et ad aëriam navim regredi. Poëtice loquimur an scientifice?
40. LASSU’ ATTERRARE e DECOLLARE SONO TUTT’ALTRO
Navis enim interea -ut poësis protrahatur- non ad anchoram fuerat
sed in viciniore orbita exspectaverat (?)
Haec omnia tam multis scatent difficultatibus
ut hominibus non insanis, imprudentissimum appareat
ipsum rei temptandae desiderium,
et suadeant potius ut satis contenti auctores huius incepti sint,
si Lunam ex orbita illa viciniore saturentur inspicere
et deserta ac tristia omnia photographice monstrare.
41. MEGLIO ASPECTARE ? FINO A QUANDO ?
Prudentia te nimis timidum et formidolosum effecit - inquit Andreas-
nec credas me imprudentissime properare
si hisce heroibus stimulos addere suadeam.
Sane, non eos in pericula certa proiciendos esse censeo,
sed utique prosequenda tentamina et experimenta iteranda
donec tutior reperiatur ratio periculi minuendi.
Non enim debent temere committere
ut aliquando dicendum sit “non putaveram”.
Sed neque idcirco metu frangantur,
perseverent immo invictos sese a labore praestantes
nec in rebus asperis perturbentur .
Fortasse prima expeditio brevissime erit absolvenda,
et exspectatus fructus ad tutiora tempora amandandus,
sed erit deinceps tempus cum, ex hoc potissimum primo experimento,
licebit plura audere et tutissime in Lunam quoties oporteat migrare.
42. ALTRO PROBLEMA... PERCHE` LI` L’ATMOSFERA NON C’E` !
- Pulchre quidem tua somnia obtrudere satagis.
Prudentiam suades, et id tibi sufficit ut illico rem actum iri depingas.
Prudentia vero ipsa te deseruisse videtur.
In re tam subtili non possum te non monere
ne sis inepte loquax aut praeceps.
Animadverte, quaeso, quam facili calamo depingatur
delapsus astronautarum in Lunam eorumque ex ea regressus.
Si per vectorium missile “Saturnum” eo mittendi sunt, ut fertur,
hoc deserent dum altissima velocitate circuit Lunam.
Sed eam velocitatem
ita, inter descendendum, retardare debebunt
ut solo impingant non velocius 15 chilometris !
Qua vi id obtinebunt, cum athmosphaera nulla sit ?
Praeterea locum seligere debent in quo,
praeter soli commoditatem, hanc duplicem condicionem reperiant:
ut scilicet locus sit inter aestum diei et frigus noctis medius,
et consentiat communicationem radiophonicam cum terris inire.
Demus vero magnanimiter haec iam effecta esse.
Demus rem difficiliorem,
eos sospites in Lunae superficiem descendisse.
Nunc est cum verae ac salebrosae difficultates congerentur,
quarum ea imprimis, bene res consideranti, maxima apparet
quam nulla technica inventio amovere poterit,
id est, difficultas utendi praesenti sibi animo et consilio
in hisce - hucusque inexploratis- rerum adiunctis !
Idque non tam ob facinus gloriose perpetratum,
quod facillime mentem a ratione disiungit,
sed ob iam prospectas difficultates ardui reditus
in aëriam navim quam ingenti tremore deseruerunt !
43. DOVE TROVARE “PERSONALE DI SERVIZIO” PER OGNI COSA ?
Fac quaeso conferas hunc audacissimum saltum
cum illo qui eos a terris abire permisit.
Aderant tunc plurimarum rerum peritissimi viri,
qui una omnes solllicitudine omnia paraverant, immo,
qui multiplici operariorum caterva hanc experimentationem iteraverant.
Temporis stillicidium fuerat electronice computatum.
Combustibilia vehiculi sollerti studio comparata erant...
Omnia denique ad exactissimum numerum peracta.
Praeterea sufficiebat tum eos fortes viros
quomodolibet extra vim terrestris gravitatis constituere,
viam suam deinceps per se ipsos quaesituros.
Nunc e contra, sibi soli relicti, debebunt imprimis
quaerere , atque invenire! aëriam navim quam oculis non vident,
sed cuius conversiones tantummodo ope radii animadvertent;
dein eam -acerrime transvolantem- non reperire tantummodo,
sed, nullo centimetrorum errore, assequi et scandere !
Secus... ibidem permanebunt,
vicinissimam Lunam perpetuo circumeuntes !
Qua autem arte id efficere valeant,
qui nec certi esse possunt integrum mansurum esse vehiculum LEM
postquam ipsi Lunam attigerint, equidem non video.
44. DOVE I MECCANICI, IL PRONTO SOCCORSO... ECC. ?
Finge vero quodcumque incommodum,
vel quia –exempli causa- apparatus radiophonicus
violenter percussus, non amplius usui suo inserviat,
vel quia vehiculum ipsum, oblique vel praerupto solo decidens,
stabilitatem amiserit claudicetve.
Finge vim combustibilem non esse parem rei necessitati,
quod in huiusmodi condicionibus,
exclusa omni athmosphaera, non erit absonum...
Finge incidisse in astronautam aliquam, quamvis minimam,
micrometeoritem, quae, si ipsum non vulneraverit,
at saltem indumenta perforaverit,
rupto aequilibrio respirabilis aëris quem secum portabant.
Finge quodvis aliud e mille incommodis in quae offendere possunt
in re adeo unica nec satis explorata...
Vel potius, nihil tu velis effingere, fingent ipsi omnia,
siquidem non lapides sed homines sunt,
qui in tanto discrimine vix poterunt esse animo securi.
Committant se Superis necesse erit
si fragilitatem hominis experientia noverint !
45. GRATUITUM TU PROFITERIS OPTIMISMUM !
- Sunt viri fortes: ista rident ac neglegunt !
Praeterea habent haec pericula multum delectationis !
Habent profecto, at non quantum requiritur ne mens periclitantis hominis
tumultuetur et de gradu - ut dicitur- deiciatur !
Brevi, si pace tua liceat, rem saepe dictam iterum repetam :
successus totius huius expeditionis spatialis,
etsi probabilis in singulis actionibus apparere potest,
gravissime periclitatur cum tantopere ex tam variis agendis dependeat.
Prudentia autem non solum commendanda est, sed adhibenda,
et quidem summa, nam reditus...
vehementer est ipso exitu difficilior !
Trepidant uxores et filii dum patres in aërem librantur,
sed qui tutelam horum inceptorum attente inspexerunt,
praesertim post mortem trium astronautarum Americanorum,
pro certo habent miracula exspectanda esse
ut non aliquando hi homines multiplices ob causas pereant.
Dum alacritatem primorum gressuum homines ducebantur,
vix unum scriptorem invenisses qui illudi se diceret inani spe,
maxime quia mos invaluit successus ostentare et ita describere,
quasi simplicissima scientiarum applicatione
primo experimento obtenti fuissent, nulla adversitate reperta.
Post mortem Vladimiri Komarow, audaces iam assertores pullulant
qui inanitatem primae spei aperte fateantur.
46. SOMNIA SOMNIARE... APUD NOS –HERCULES!-- NON LICET !
- Nescio quo iure inanem praedices tantam spem:
audacem equidem accipio, atque in eo decus perhonorificum repono.
Inanem minime dicam, cum eius praecipui gressus
a decennio indesinenter perficiantur.
Hodie autem ita convergere videmus
et paulatim progredi tam ingentes conatus peritissimorum hominum,
ut inanis potius appareat diffidentia eorum qui tecum
obstinate autumant esse desistendum.
Vera recensisti obstacula, quae successui tuto adhuc obstant,
sed pari ratione ac prima impedimenta superata sunt,
superabuntur etiam postrema.
Sane, non sine multiplici experimento,
et fortasse non intra tempus desideratum nec sine cladibus,
vel non per viam primo inceptam.
Si difficultatum acervus insuperabilis, ut praedicas, reperiatur,
alius aperietur trames, iam plus minus a peritis descriptus.
Audisti enim de vehiculis grandioribus,
quae sine ullo periculo possunt in spatiis sisti
et paulatim inter sese coniungi ac repleri
omni re necessaria ad ulteriores expeditiones.
Et siquidem in ipsis omne commoditatum genus instrui potest,
astronautae parari ibidem per quietem et somnum poterunt
ad saltum illum in Lunam
qui procul dubio, cum ex illis stationibus proficisci valeant
et tutius ad easdem reverti,
minoribus difficultatibus praepedientur.
47. NON CI SARANNO IN GIOCO PROGRAMMI MILITARI ?
- Iisdem fateare necesse est, si recte cogitas –subiunxit quietior Aloysius-;
immo iis adde taedium longioris commorationis in illis stationibus
seu cosmodromis volantibus, ut eas vocitare voluerunt.
Quae stationes nescio quam mihi
praeparationis militaris speciem ingerant,
quam ceterum alii plurimi alienam reputant a toto hoc incepto.
- Praeparationem militarem dixisti ?
Quid igitur censes de pactionibus
quae circa pacificum spatii usum indesinenter fiunt ?
- Esse potissimum eas pactiones maximum testimonium
vereri unumquemque ne alia pars,
sub speciosa rei scientificae ostentatione,
bellica instrumenta paret validiora.
Si vera scientia moverentur, iamdiu conatus suos consociare potuissent,
nec ingressi essent hoc periculosum certamen,
quod apud imperitos et rudes homines,
spem gloriae scientificae transfert in studia politica,
quasi mentium rectitudo et opinionum nobilitas
sollertiae technicae annecteretur.
- Sed pactiones huiusmodi –inquit Andreas-
non tantum ab imperiosioribus potentiis subscriptae sunt,
sed ab aliis fere quadraginta nationibus, quae idcirco incepta haec
a contaminatione politicarum sententiarum purificant !
48. “GUERRE STELLARI” ? NEMMENO PER SOGNO !
- Nae tu, Andrea, simplicitate animi laboras nimia,
qui huiusmodi pactionibus secretis credas.
Properant enim tenuiores negotiis potentiorum sese consociare
ut aliquo modo pares illis videantur.
Sed praeterea, non te docuit historia tamdiu valere foedera
donec alterius partis acerbitas deferveat
et obmurmuratio sic dictae “publicae opinionis” conticescat ?
Videbis, paululum mutatis rebus, procurrere potentiones
ad comparanda illa quae tenuiores parare iam non possint,
quia per foedus retro abierint.
Atque utinam foedera ipsa, specie tenus, servarentur !
sunt enim suspiciones valde graves ex utraque parte,
parum certamini mere scientifico faventes !
Cur, exempli causa, apud Americanos
incepta huiusmodi ineantur a diversis consociationibus,
per vias diversas, diversaque pecunia ?
Cur Sovietici de scientifica collaboratione audire recusant
et mysteriis omnia celant, immo, nec ipsi unum cosmodromum habent,
sed ad diversos scopos coniti videntur ?
Cur missilia ab his et ab illis tam plura et variata emittuntur,
quorum destinatio non semper sufficienter apparet ?
Pacifica haec omnia esse censes ?
Laudo tuum animi candorem atque eundem mihi quoad partem vindico,
idem de plerisque emissionibus concedenti:
sed non idcirco de omnibus.
Et quidem, possum probare nullo me studio ferri ut has res exaggerem.
49. SEMMAI UN RISCHIO CI SARA’... LE DIFFICOLTA’ LO SPEGNERANNO !
Memento, ut de solis Americanis nunc loquamur, duos esse cosmodromos:
alium in California, in Vanderbilt, copiis Aeronauticae concreditum,
alium in Florida, in Promontorio Kennedyano, Consociationi NASA traditum.
Duces illius solebant huius ducibus nuntiare quidquid ipsi peregissent,
sed genus experimentorum et scopum saepe celabant,
sicuti et de orbitis reticere solebant.
Accidit autem ut his postremis mensibus, fatentibus hominibus NASA
(quod nihil fere quod fiat in caelo fugere possit,
cum continenter id ex Observatoriis sexcentis explorent)
plura corpora in spatiis reperiantur, quae ipsi
nesciant unde, quo modo, ad quid aut a quibus proiecta sint !
50. NON E` TUTTO CHIARO NELLE INTENZIONI E DILATAZIONE...
Nec ipsi soli duplicem laborum seriem colunt.
Sovietici nonne praeter balopedium ad Baikonur
aliud parant vel perficiunt ad septemtrionalem urbem Archangeli ?
Memento quoque nuntiorum aliquando sparsorum de praeparatione
novi cuiusdam cosmodromi in Iaponia, in insula Tanega,
ad Archipelagum Meridionale: nec solum ibi:
inter Lapones quoque fervet opus investigationis balisticae,
pecuniis, ut fertur, Germaniae, Belgii, Neerlandiae, Italiae, Angliae, Helvetiae .
Agitur palam de studiis circa ionosphaeram,
sed neque mentio reticetur de ampliore programmate,
mittendi scilicet satellitem in Lunam ante annum 1974.
Licetne his assertionibus ingenue credere ?
Est quiddam, mihi crede, quod occcultatur,
quodque quo studiosius ab ipsis opprimitur et absconditur,
eo magis eminet et apparet.
Non enim ulla servatur proportio
inter ea quae vel obtenta sunt vel citius obtentum iri speratur,
et pecunias ingentes quae consumptae iam sunt
quaeque maiores in annos singulos destinandae esse dicuntur.
51. MISTERO, SEGRETEZZA... TUTTO PULITO ?
Intra hoc decennium, a quo exploratio cosmica incepta est,
missa sunt in spatia terrestria circiter 800 misilia: quo autem fructu ?
Astronomiae et Astrophysices periti non satis contenti apparent,
cum eaedem remaneant scientificae coniecturae,
eaedem haesitationes seu aporiae.
Cognitiones vero classicae praeteritorum saeculorum
inconcussae manent, dum tam plura “laboratoria” e terris emissa
nihil ad plenam certamque notitiam evexerunt,
sed e contra, novis haesitationibus et coniecturis plura obnubilaverunt.
Si quid novi asseritur, id gratuita assertione fundatur,
non ex scientifica demonstratione.
Astronomi enim, quin de terris in spatia,
tanta praesertim expensarum mole procurrant,
nullisque emissis instrumentis sed per solas hertzianas undas
vel per spectri studium, valent asserere, exempli causa,
qualis sit cuiusvis astri quae dicitur temperatura,
immo, quantum ipsa variet sub metris 20,
vel quoties radioctivitas superet terrestrem radioactivitatem, et similia.
Censent ergo plerique scientiarum cultores
facetius se ab istis technices experimentatoribus illudi,
asserentes potius parva esse obtenta:
nec aegre adhaerent illis qui ea
cum studiis epicis vel cum romanticis somniis
comparare haud haesitant,
quasi ex parum sana mente enata esse videantur !
52. LE SPESE, TANTE ! PROPORZIONATE ?
Hinc apud eos, et apud multos cordatos viros
qui nihilominus nobilitate tantae rei percelli se dicunt,
anceps opinio nata est
num deceat pecunias sine fine ad haec destinare,
cum necessitates sint ubique in terris urgentiores et valde nobiliores;
idque saepe inter Americanos et Sovieticos
tanquam popularis sententia expressum est.
Sed.... quid vis? Trahimur omnes studio gloriae,
maxime si eam adversariis politicis praeripere videamur !!!
Irridebis me fortasse si in argumento scientifico
humaniorem sensum inducere audeam,
vel etiam theologi partes assumere non deterrear.
Necesse est ut, his temporibus praesertim,
ne obliviscamur esse nos HOMINES, tantummodo HOMINES,
nec consensu nostro CREATA esse haec spatia (gratis data!)
quae superbissime dominari satagimus.
53. AUDEBIT PAUPER HOMUNCULUS SUPERBIRE ...?
Homo enim, qui haec spatia ad nostros usque dies,
non sibi credita reputavit,
in periculo est ut, quandoquidem ea feliciter tandem scandere valeat,
transcendisse se idcirco credat suam ipsius naturam,
et superioris cuiusdam generis seu “superhominem” sese confirmet,
oblitus nihil esse in huiusmodi expeditionibus
quod superbire ipsum usque adeo permittat.
Facultates enim technicae quibus gloriatur
nec solae nec supremae sunt ex homini concessis:
et qui has solummodo colat vel admiretur
dicendus potius est homo prorsus semetipso inferior,
siquidem nobiliores animi facultates
nec satis agnoscit nec sapienter adhibet:
homo scilicet technicus, quem “homo sapiens” vel neanderthalensis
(nisi pariter et ipse vitiatus erat maculis!)
iure spernere vel degenerem filium appellare posset.
54. QUALE POSTO... IN UNA VERA SCALA DEI VALORI ?
Quam plurima et quanta sunt in rerum natura
quae, cum technicas ac materiales res valde superent,
studium et vires hominis universalius sollicitent.
Sed necesse est ut prius ipse homo,
animi sui nobilitatem agnoscens,
huic moderamen et principatum sui ipsius concredat,
reliquisque rebus externis suum cuique pretium adsignet.
Pessumdatur enim homo quoties animum suum ignorat,
eumque nihil technicae artes iuvare valent
nisi per easdem ipse reperire discat ANIMUM
quem forte in technico studio amisit.
Si vero hunc, per intimiorem totius hominis cognitionem
et per veriorem mundi ipsius interpretationem redemerit, technica ipsa
eum collustrabit et eo ducet
ubi proprium animum renovatum ditatumque reperiet.
55. DEUM AUTEM... QUIS AB HIS EXPELLERE AUDEAT ?
Mos eheu invaluit considerandi conatus scientificos hominum
prorsus ab ipsorum religione alienos,
quasi Deus pro iis tantummodo exsistat qui turbato corde,
misericordiam Eius et indulgentiam implorent,
et hominem nihil nobilitet ea animi demissio
quae ipsum coram suum Conditorem sistit,
gratiam et reverentiam, et adorationem exhibentem !
Et quidem adeo ingens est huius spatialis incepti enormitas
ut magnopere laudandus appareat ille qui talia tremens aggrediatur,
immo et anceps perseveret
num pietatem Superum sit superbia sua et audacia offensurus .
Sicuti vicissim vituperandus vehementer ille est
qui blaspheme iactat nullum se deum in caelis reperisse.
Pusillus sane homunculus, ob arrogantiam detestandus,
qui nescierit ex ipsa spatiorum immensitate inanitatem metiri suam,
cuius nec animus erigebatur ad agnitionem Creatoris,
in ipsa proculdubio spatiorum amplitudine sese manifestantis !
56. RIPRENDO IL MIO POSTO... E MI CONGEDO
Huc pervenerat Aloysius, isque rubicundus
(non tam ob perorationis aestum, quippe sedate omnia protulerat
quam ob diffusum Solis fulgorem,
qui collem Tiburtinum flammeo colore resperserat)
cum mihi visum est disceptationi finem imponere.
Significavi igitur appetere vesperam,
praestare proinde a disceptando desistere.
Nolui argumentorum summam explorare,
persuasum habens neutrius oratoris fore ut sententia mutaretur.
Aliquantulum languescere visus erat sub finem
Andraeae ardor, quippe qui quodammodo victus appareret,
nihilo aliud longiori perorationi Aloysii intermiscere.
Sed ex paucis deinceps prolatis verbis intellexi
noluisse ipsum amicitiam laedere,
confutationibus quas Aloysius accipere renuisset.
Itaque, dum ad Hadrianae Villae exitum
per silentes ruinarum tramites contendebamus,
paucissima addita verba sunt ab utroque de controverso argumento.
57. ORA, PER CONGEDARCI, CERCHIAMO UN THERMOPOLIUM” (BAR).
Consultius sane facerent moderni sapientes
(Aloysius submisse inquiebat),
si, coniectantes quam non suarum virium Expeditio Lunaris sit,
curas omnes et cogitationes ad vere altiora intenderent,
ad Universi Pacem instaurandam, ad Famem Depellendam...
Nihil ego ad haec; nihil rursus Andreas.
Sermonem potius alio avertere conabamur,
ne perorationem suam Aloysius denuo resumeret.
Ille quippe perorare pergebat, etsi paucula verba interdum ore promebat.
Sic ergo, postquam ianitori iam VALE dixeramus,
felicem noctem auspicati, addidit ille:
- Nemo me adduxerit ut credam
plus voluptatis in plagis illis lunaticis iri inventum quam in terrestribus,
ut eo, exempli causa, migrare velint ditiores
ad lautiores ferias agendas...!
Cui Andreas, parum subirascens:
Non -inquit- ad ferias agendas ! Neque enim adeo amentes sunt
ut difficillimas Lunae vitae condiciones ignorent !
Sed ad proclamandum esse se in spatiorum inmensitate reges ac dominos,
non amplius humili terrarum exsilio relegatos,
ut voluisse olim fata videbantur ,
sed assurgere paratos, per exercitium intelligentiae,
ad explorationem universi TOTIUS.
Et quoniam hominem decet difficillima quaeque temptare,
cum LUNA nimis propinqua terrestribus sit
et nimis facili aditu pateat, unde decus huius expeditionis
apud te et apud multos valde minuatur,
spem certo habe visurum te
alteram novorum hominum “generationem” ut aiunt,
ultra hanc viciniam nimis proximam procurrentem.
- Bona verba! obmurmuravit Aloisius minitabundus,
quasi blasphemiam audire coactus fuisset:
mihi satis iam est si expeditionem hanc Superi bene fortunent !
58. ASCOLTATE ORA I TRE BRINDISI DI CONGEDO !
Fulgebat ob oculos nostros rubra thermopolii inscriptio,
et siquidem per plures horas nihil calidae sorbitionis hauseramus,
ea inscriptione excitati, sermonem illico abrupimus.
Ingressi ergo in thermopolium sumus.
Iussimus cauponem ministraret nobis potiones tres,
permixto lacte et cafaeo in eam formam
quam lepide “cappuccinorum” vocare consuevimus
(itali, et etiam reliqui, quibus mos italicus haud displicet ! )
addito, ut subfrigidam vesperam calidiore stomacho transigeremus,
pocillo ex liquore conacensi.
Tum vero, inter cafaei et liquoris haustus,
cum subisset recordatio nonnullorum factorum iuvenilium annorum,
amicitia nostra visa est, inter cachinnos hilaresque facetias,
firmior quam ut detrimentum ullum per hanc disceptationem pateretur.
Nihil igitur mirum si, sub tempus reversionis
prompta iam raeda, velut certamine amicorum excitato,
sponte alius post alium propinare sic, concordi animo, incepimus:
- Quidquid difficultatis exsurgat - inquit Andreas-
feliciter exeat quod fortissimi astronautae aggressi sunt !
- Bene vertat quot conantur - addidit Aloysius-
et res succedat opinione melius.
Benevolentem me certaminis spectatorem praebebo !
- Sit felix faustumque hominibus -sic ego- hoc audax inceptum,
et profecturos astronautas
Superi ad nos incolumes restituant !
Félix Sánchez Vallejo sj
textum hunc redegerat ineunte anno 1968 pro Certamine Capitolino.
Eundem vero - sed aliter dispositum et paucissime mutatum -
pro INTERNET denuo disposuit, 24.VI.2002.
Cui, si per Mail gratum et amicum exhibere animum volueris:
viam demonstro: scilicet: per vallejo@sjcuria.org
quem, statim quasi tibi Vale dicentem, in tertia photographica iuniorem invenies.
Aderam enim et ego cum Sovietici exhibere Romae voluerunt
quo apparatu etiam ipsi in Lunam proici parassent
